Türkiye’de finansal sistemin temel direklerinden biri olan devlet bankaları, hem bireysel müşterilere hem de ekonominin çeşitli alanlarına hizmet sunan, sermayesinin tamamı veya büyük bölümü kamuya (devlete) ait bankalardır. 2025 yılı itibarıyla bu bankalar vatandaşların tasarruflarını korumaktan, kredi ihtiyaçlarını karşılamaya; büyük kamu yatırımlarının finansmanından, KOBİ ve tarım sektörünü desteklemeye kadar çok geniş bir yelpazede aktif rol oynamaktadır.

Devlete ait bankalar, kriz dönemlerinde piyasalara güven vermesi, düşük faizli kredi kampanyaları düzenlemesi, toplumsal projelere kaynak aktarması ve finansman altyapısı sağlaması bakımından özel bankalara göre bir adım öne çıkar.

Devlet Bankası Nedir? Görevleri

Devlet bankası, merkezi yönetimi ve ana sermayesi devlete ait olan, faaliyetlerini kamu yararına sürdüren ve genellikle ülkenin ekonomik gelişimine doğrudan katkı sağlamayı hedefleyen finansal kuruluşlardır. Kamu bankalarının başlıca rolleri:

• Kredi ve finansman olanakları sağlamak.
• Kamu projelerini finanse etmek.
• Tarım, esnaf, KOBİ ve sanayiye özel destekler sunmak.
• Finansal kapsayıcılığı artırmak, her bölgeye banka hizmeti götürmek.
• Kriz dönemlerinde piyasalara destek olmak.
• Tasarrufları topluma faydalı yatırımlara yönlendirmek.

Devlete ait bankaların güvenilirliği, devlet garantisinin bulunması, uygun faizli krediler sunmaları ve toplumsal sorumluluk üstlenmeleri bakımından öne çıktığını söyleyebiliriz.

2025 Yılı İtibarıyla Türkiye’deki Devlet Bankaları Listesi

Güncel verilere göre, Türkiye’de aşağıdaki bankalar devlet bankası veya kamu kontrolünde faaliyet göstermektedir:

1. Mevduat (Klasik) Devlet Bankaları

• T.C. Ziraat Bankası
• Türkiye Vakıflar Bankası (Vakıfbank)
• Türkiye Halk Bankası A.Ş. (Halkbank)

Bu üç banka hem bireysel hem kurumsal müşteriye hizmet verir, kamu ve özel sektörün finansman ihtiyaçlarını karşılar.

2. Devlete Ait Katılım (Faizsiz) Bankaları

• Ziraat Katılım Bankası
• Vakıf Katılım Bankası
• Türkiye Emlak Katılım Bankası

Katılım bankaları faizsiz bankacılık prensipleriyle çalışır; kar-zarar ortaklığı, finansal kiralama, murabaha gibi yöntemlerle finansman sağlarlar.

3. Kalkınma ve Yatırım Bankaları

• Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası
• Türk Eximbank (Türk İhracat Kredi Bankası)
• İller Bankası

Bu bankalar büyük kamu yatırımlarını, kalkınma projelerini ve dış ticareti fonlama konusunda faaliyet gösterirler. Bireysel müşteri yerine daha çok büyük ölçekli yatırımlara, belediyelere, sanayi ve ihracat sektörlerine hizmet sunarlar.

4. TMSF’ye Devredilen Devlet Bankaları

• Birleşik Fon Bankası
• Adabank

TMSF yönetimine geçmiş, devlet kontrolünde olan bankalardır. Genellikle aktif faaliyetleri kısıtlıdır.

Devlet Bankalarının Rolü ve Ekonomiye Katkısı

Devlet bankalarının Türkiye ekonomisindeki önemi çok büyüktür. Özellikle ekonomik dalgalanma dönemlerinde devlet bankalarının sunduğu düşük faizli krediler, ekonominin desteklenmesini sağlar. Ayrıca, tarım, gıda, enerji, sanayi, KOBİ, eğitim, girişimcilik ve konut sektörlerinde geliştirilen özel programların finansörü yine devlet bankalarıdır.

Devlete ait bankaların başlıca katkıları şunlardır:

• Konut ve Taşıt Kredileri: Halkın daha düşük faizlerle ev ya da araç sahibi olmasını sağlar.
• Tarım ve Üretim Kredileri: Çiftçinin ve üreticinin yatırımlarına destek verilir, faizsiz ya da düşük faizli krediler sağlanır.
• Salgın/kriz destekleri: Pandemi dönemlerinde olduğu gibi, olağanüstü hallerde iş dünyasına ve vatandaşa toplu destek sağlanır.
• Sosyal ve Bölgesel Eşitsizlikle Mücadele: Küçük şehir ve kasabalara da banka şubesi açılır, finansal hizmetlere erişim yaygınlaştırılır.

Devlet Bankalarının Başlıca Özellikleri

Devlet bankalarının öne çıkan bazı özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:

• Devlet güvencesi ile mevduatlar korunur.
• Kâr amacı ikinci planda, kamu yararı ilk plandadır.
• Tüm Türkiye’de yaygın şube ve ATM ağına sahiptir.
• Özel ve kamu projelerinde kolaylıkla finansman sağlarlar.
• Şeffaflık, denetim ve kamu mevzuatına uygunluk esastır.
• Devlet politikalarının uygulanmasında etkin araç olarak kullanılırlar.

Kamu Bankaları ile Katılım Bankaları Farkları

Klasik kamu bankaları mevduat toplar, kredi verir ve ticari bankacılık yapar. Katılım bankaları ise faizsiz bankacılık yapar ve ağırlıklı olarak ortaklık modeli ile çalışır.

Özet tabloda:

Kredi ve Ürün Yelpazesi

Devlet bankalarında sunulan başlıca ürün ve hizmetler:

• Konut, ihtiyaç, taşıt kredileri (bazı dönemlerde düşük faizli kampanyalar)
• KOBİ, tarım ve esnaf kredileri
• Eğitim, girişimcilik ve bölgesel kalkınma kredileri
• Kredi kartı ve mevduat ürünleri
• İhracat, enerji ve büyük kamu yatırım kredileri
• Faizsiz katılım hesapları ve finansal ürünler

Devlet bankalarının bazı kredi ürünlerinde özel bankalara göre daha düşük faiz oranları ve daha esnek ödeme koşulları sunabilmesi, onları tercih sebebi haline getirir.

Sıkça Sorulan Sorular

Devlet bankası ile kamu bankası aynı şey mi? 

Evet, kamu bankası; sermayesinin çoğunluğu devlete ait finans kuruluşudur.

Mevduat ve katılım bankası farkı nedir? 

Mevduat bankası faizli, katılım bankası faizsiz bankacılık yapar.

Devlete ait en büyük banka hangisidir? 

T.C. Ziraat Bankası.

Devlet bankaları kredi faizleri nasıl? 

Dönemsel olarak piyasa ortalamasına göre daha düşük olabilir.

Devlet bankalarından sadece kamu çalışanı mı yararlanır?

Hayır, tüm vatandaşlar bireysel veya ticari olarak müşteri olabilir.