Türkiye’de askerlik, çoğu erkek vatandaş için hayatın önemli bir dönüm noktasıdır. Askerlik sürecine zamanında katılmak kadar, askerliğe dair işlemleri yasal çerçevede tamamlamak da büyük önem taşır. “Bakaya kalmak” ise askerlikle ilgili sıkça duyulan ama çoğu zaman tam olarak ne anlama geldiği bilinmeyen hukuki bir ifadedir. Birçok genç, “Bakaya kaldım ne olacak?” ya da “Bakaya kalmanın cezası nedir?” gibi kaygılar taşır.

Askerde bakaya kalmak ifadesinin ne demek olduğunu, süreçleri, sonuçları, ceza uygulamalarını ve bu süreçteki haklarınızı tüm detaylarıyla açıklayacağız.

Bakaya Kalmak Nedir? Tanımı ve Yasal Dayanak

Bakaya kalmak, askerlik yükümlülüğünü yerine getirecek kişinin yoklamasını yaptırıp askerliğe elverişli bulunmasına rağmen, kendisine verilen sevk tarihinde birliğine katılmaması veya sevk evrakını teslim almaması durumudur. Yani;

• Öncelikle yoklama işlemleri tamamlanmış,
• “Askerliğe elverişlidir” raporu alınmış,
• Sevk tarihi belirlenmiş,
• Ancak kişi ya sevk belgesini almamış ya da aldığı halde birlik görevine başlamamıştır.

Bu durumda kişiye “bakaya kalmış” denir. Askeri ceza hukukunda ve Askeralma Kanunu’nda bu durum açıkça tanımlanmıştır.

Bakaya ile Yoklama Kaçağı Arasındaki Fark

Çoğu kişi “bakaya” ile “yoklama kaçağı” kavramlarını karıştırır. Aralarındaki temel farklar şunlardır:

• Yoklama Kaçağı: Askerlik çağına girdiği halde hiç yoklama yaptırmamış, sağlık muayenesi olmamış kişidir.
• Bakaya: Yoklama ve muayene işlemlerini tamamlamış olup, sevk günü geldiğinde yasal sürede birliğine katılmayan kişidir.

Bakaya kalmak, yoklama kaçağına göre sürecin daha ileri bir aşamasıdır.

Bakaya Kalma Süreci Nasıl Gelişir?

Bir kişinin bakaya sayılması için şu aşamaların gerçekleşmesi gerekir:

1. Yoklama ve Muayene: Kişi askerlik şubesinde ya da e-Devlet’te yoklama işlemlerini tamamlar, sağlık muayenesi yapılır.
2. Sevk Evrakı Teslimi: “Askerliğe elverişlidir” kararı sonrası askerlik şubesinden ya da online olarak sevk belgesi alınır.
3. Birliğe Katılma Zamanı: Belgede yazan tarihte, belirtilen birlikte göreve başlamak gerekir.
4. Katılmama (Bakaya Kalma): Sebepli veya sebepsiz, belirlenen tarihte birlik görevine başlamamak ya da sevk evrakı almamak “bakaya” olmaya yol açar.

Bakaya Kalmanın Sebepleri ve Mazeret Halleri

Bakaya kalan biri için geçerli kabul edilen bazı mazeretler vardır. Sebebi haklı ve belgeli olanlar cezadan veya ek yaptırımdan muaf tutulabilir.

Makul Mazeret Halleri

• Kendi hastalığı ve sağlık raporları
• Ailede ölüm, ağır hastalık
• Doğum, evlilik, mahkeme davaları
• Doğal afet, tutukluluk, yol kazası
• Resmi görevde yurtdışında olma

Bu tür mazeretler, resmi belgeyle birlikte askerlik şubesine sunulmalıdır. Mazeret halinin kabul edilmesi halinde kişi bakaya cezasına tabi tutulmaz veya cezası iptal edilir.

Bakaya Kalmanın Cezası ve Hukuki Sonuçları (2025)

2025 yılı itibarıyla bakaya kalmak idari para cezası gerektiren bir idari kabahattir. Ancak süre uzadıkça ve “yakalanma” gerçekleşirse, ceza artar veya adli boyut kazanabilir.

Para Cezası

2025 yılında bakaya için uygulanan günlük idari para cezaları şu şekildedir:

Ceza, bakaya kalınan toplam gün ile çarpılarak hesaplanır. Tebliğden itibaren bir ay içinde ödenmelidir; ödenmezse kamu alacağına dönüşüp vergi dairesi tarafından tahsil edilir.

Adli Sonuçlar ve Hapis

Bazı durumlarda bakaya kalanlara hapis cezası da verilebilir. Özellikle uzun süre bakaya kalınırsa veya defalarca bakaya durumu yaşanırsa, Askeralma Kanunu’na göre kişinin durumuna göre 2 aydan 3 yıla kadar hapis cezası gündeme gelebilir.

• 4 ay içinde gelenler için 6 aya kadar,
• Yakalananlar için 2 aydan 6 aya,
• 1 yıldan fazla bakaya kalanlar için 4 aydan 2 yıla kadar,
• Yakalananlar için ise 6 aydan 3 yıla kadar hapis cezası uygulanabilir.

Ceza İndirimleri ve İtiraz

• Kişi kendiliğinden şubeye başvurursa ceza yarıya iner.
• Mazereti sonradan kabul edilenlerin cezası iptal edilir.

Bakaya Kalanların Hakları ve Yükümlülükleri

Bakaya kalan biri şu hakları ve riskleri taşır:

Haklar

• Mazeretli durumunu kanıtladığında ceza ödememek,
• Bedelli askerlikten, ek bedel ödeyerek yararlanmak,
• Cezaya itiraz etmek ve idari yargıda değerlendirilmesini istemek.

Yükümlülükler/Riskler

• İdari para cezasını ödemek,
• Adli dosya açılması ve hapis riski,
• İşe/dokümana girişlerde bakaya kaydının görülmesi,
• Tekrarında ceza miktarının veya hapis süresinin artması.

Bakaya Kalanların Bedelli Askerlik Hakkı

Bakaya kalan kişiler bedelli askerlik hakkından da belli şartlarla faydalanabilir. Ancak standart bedelli ücreti dışında, bakaya kalınan her yıl için ayrıca ek bir bedel ödemek gerekir. Ayrıca, bedelli başvurusu sırasında bakaya kaydı bulunanlar işlemlerinin bir kısmını sadece askerlik şubesinden yapabilirler.

Bedelli askerlikten yararlanabilmek için:

• Sağlık muayenesi ve yoklamanın tamamlanmış olması,
• Bakaya kalınılan süreye göre ek ücretin yatırılması gerekir.

Bakaya Kalmak İş Hayatını ve Sosyal Hakları Nasıl Etkiler?

Bakaya kalanlar, devlet kurumlarında veya bazı özel firmalarda çalışırken çeşitli sıkıntılar yaşayabilir:

Etkiler

• Sigortalı işte çalışmaya başlarsanız, kurumlar bakaya kaydına rastlayabilir.
• Devlet memuriyetinde bakaya kaydı engel olabilir.
• Yurt dışı çıkışlarında sınırda sorun yaşanabilir.
• Adli sicilde uzun süre devam eden bakaya kaydı, ileride adli süreçlerde risk doğurabilir.

Sigortalı İşte Çalışma

Kamu kurumları genellikle bakaya olanları istihdam etmez. Özel sektör ise işçinin “askerlik durum belgesi” istemeyebilir fakat bu durumda sigorta kaydı yapılırsa resmi makamlara bilgi ulaşır ve idari işlem başlatılır.

Bakaya Kalınca Ne Yapmalı? Süreç ve Çözüm Yolları

Bakaya kalan birinin izlemesi gereken adımlar şunlardır:

1. Bekletmeden Şubeye Başvurma: Zaman kaybetmeden askerlik şubesine gidin ve durumu açıklayın.
2. Mazeretiniz Varsa Belgeleri Sunun: Sağlık raporu, ölüm belgesi, tutukluluk vb. varsa mutlaka resmi belgeyle sunun.
3. Ceza Tebliğini Bekleyin ve Ödeyin: Size bildirilen idari cezayı zamanında ödeyin.
4. Bedelli veya Erteleme Seçeneklerini Değerlendirin: Uygun şartlarınız varsa ilgili talepte bulunun.
5. Cezaya İtiraz Hakkını Kullanma: Sizi ilgilendiren cezanın haksız olduğunu düşünüyorsanız idari yargıya başvurabilirsiniz.

Bakaya Kalmada Sıkça Sorulan Sorular (S.S.S.)

Bakaya kalmak sicili bozar mı?

Uzun süreli bakaya kaydı, adli sicile geçebilir ve kamu haklarını olumsuz etkileyebilir.

Yakalanırsam hemen birliğe gönderilir miyim?

Değil. Genellikle karakolda tutanak tutulur, size tebliğ yapılır ve daha sonra askerlik şubesine işlemler için yönlendirilirsiniz.

Aynı yıl içinde tekrar bakaya kalırsam cezam artar mı?

Evet, aynı yıl birden fazla bakaya kalınırsa ceza katlanır.

Bakaya kaldığımı nasıl öğrenebilirim?

e-Devlet üzerinden askerlik durum belgesi kısmından veya askerlik şubesinden bilgi alınabilir.