Banka emekli maaşının tamamını kesebilir mi sorusu, maaşından kesinti yapılan milyonlarca emekli vatandaş tarafından sıkça merak edilmektedir. Özellikle kredi borcu, icra, blokaj veya maaş teminatı nedeniyle hesaplarına el konulan emekliler, SGK mevzuatı ve banka kanunları çerçevesinde ne kadar kesinti yapılabileceğini öğrenmek istiyor.
Bu yazıda; emekli maaşlarından kesinti yapılmasının yasal dayanağı, hangi durumlarda bankaların kesinti yapabileceği, emekli maaşı haczi ve blokaj uygulamaları, SGK’nın koruma hükümleri ve yargı kararlarıyla emeklinin hakları tüm yönleriyle incelenecektir.
Makalede Neler Var?
Emekli Maaşı Nedir, Koruma Altında mı?
Emekli maaşı, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında SGK tarafından ödenen, kişinin aktif çalışma hayatı boyunca ödediği primlere göre hesaplanan düzenli gelirdir.
Kanun, emekli maaşını “temel geçim kaynağı” olarak kabul ettiği için bazı yasal koruma hükümleri getirmiştir.
Emekli Maaşının Yasal Statüsü
| Koruma Türü | Açıklama |
|---|---|
| Haciz Koruması | Maaşın tamamına haciz konulamaz |
| Kesinti Sınırı | En fazla %25 oranında kesinti yapılabilir |
| Teminat Kullanımı | Emekli kendi rızasıyla teminat verebilir |
| Blokaj | Mahkeme kararıyla uygulanabilir |
| Banka Borcu | Kredi sözleşmesine göre kısmen kesinti yapılabilir |
Özetle: Emekli maaşları yasal olarak koruma altındadır. Bankalar, yalnızca yasal sınırlar dahilinde kesinti yapabilir.
Banka Emekli Maaşının Tamamını Kesebilir mi?
Hayır. Banka, emekli maaşının tamamını kesemez.
Bu durum, hem SGK Kanunu’nun 93. maddesi hem de Yargıtay kararları ile güvence altına alınmıştır.
SGK 5510 Sayılı Kanun Madde 93
“Bu Kanun gereğince bağlanan gelir, aylık ve ödenekler, nafaka borçları dışında haczedilemez, devredilemez ve temlik edilemez.”
Yani banka, emekli maaşına el koyamaz, sadece emekli kendi rızasıyla kredi sözleşmesinde kesinti onayı verdiyse bu oran geçerlidir.
Yargıtay Kararı (Emsal)
Yargıtay 13. Hukuk Dairesi, 2021/1798 sayılı kararında:
“Emekli maaşı, borçlunun açık rızası olmadıkça haczedilemez.”
şeklinde hüküm vermiştir.
Bu karar, bankaların maaşın tamamına el koyamayacağı yönünde emsal teşkil eder.
Banka Hangi Durumlarda Emekli Maaşından Kesinti Yapabilir?
Bankalar ancak kanuni istisnalar çerçevesinde emekli maaşından kesinti yapabilir. Bu durumlar hem SGK hem de İcra ve İflas Kanunu (İİK) kapsamında düzenlenmiştir.
| Kesinti Nedeni | Yasal Durum | Açıklama |
|---|---|---|
| Kredi borcu | Rıza varsa | Emekli kendi imzasıyla sözleşme yaptıysa kesinti yapılabilir |
| Nafaka borcu | Zorunlu | SGK koruması dışındadır, tamamına haciz uygulanabilir |
| Mahkeme kararı | Zorunlu | Hakim kararıyla belirli oranlarda kesinti yapılabilir |
| SGK borcu (geri ödeme) | İstisnai | Yanlış ödeme tespiti varsa SGK kesinti yapabilir |
| İcra takibi | Rıza gerek | Rızası yoksa emekli maaşına haciz uygulanamaz |
Önemli: Bankalar, emekli maaşını teminat olarak gösteren kredi sözleşmelerinde bile maaşın tamamını kesemez, sadece belirli oranlarda tahsilat yapabilir.
Emekli Maaşından Kesinti Oranı Kaçtır?
SGK ve İcra Kanunu, kesinti oranını azami %25 olarak belirlemiştir.
Bu oran, hem borçlu emeklinin geçimini korumak hem de alacaklının hakkını dengelemek amacıyla konulmuştur.
Kesinti Oranları Tablosu
| Kesinti Türü | En Fazla Oran | Yasal Dayanak |
|---|---|---|
| Kredi kesintisi (onaylı) | %25 | Bankacılık Kanunu |
| İcra borcu (rızalı) | %25 | İcra ve İflas Kanunu Madde 83 |
| Nafaka borcu | %100 | Aile Hukuku |
| SGK hatalı ödeme tahsilatı | %25 | SGK Yönetmeliği |
| Vergi borcu | %25 | 6183 Sayılı Kanun |
Uyarı: Banka veya icra dairesi %25’in üzerinde kesinti yapıyorsa bu yasal değildir ve itiraz edilebilir.
Emekli Maaşı Haczedilebilir mi?
Emekli maaşı haczi, sadece borçlunun açık rızasıyla mümkündür.
Yani emekli, icra dosyasına veya kredi sözleşmesine “maaşımdan kesinti yapılmasını kabul ediyorum” ibaresini yazmadıysa, haciz işlemi uygulanamaz.
Haciz Uygulamasının İstisnaları
| Haciz Nedeni | Uygulanabilir mi? | Açıklama |
|---|---|---|
| Banka kredisi | Evet, rıza varsa | Emekli onay vermişse yapılabilir |
| Nafaka borcu | Evet | Koruma dışı |
| Vergi borcu | Kısmen | Devlet alacağı için istisna |
| SGK hatalı ödeme | Evet | Yersiz ödeme tahsilatı |
| Normal icra dosyası | Hayır | Rıza yoksa yapılamaz |
Yargıtay 12. HD 2019/3287 Kararı: “Rızası bulunmayan emeklinin maaşına haciz uygulanamaz.”
Kredi Çeken Emeklinin Maaşından Ne Kadar Kesilir?
Emekliler çoğu zaman kredi çekerken banka ile kesinti sözleşmesi imzalar.
Bu sözleşmede, emekli maaşından her ay belirli bir oranda tahsilat yapılmasına rıza gösterir.
Emekli Kredilerinde Kesinti Uygulaması
| Kredi Türü | Kesinti Oranı | Yasal Sınır |
|---|---|---|
| İhtiyaç Kredisi | %25 | Rıza şart |
| Maaş Teminatlı Kredi | %25 | Otomatik kesinti |
| Taşıt Kredisi | %25 | Rıza varsa |
| Konut Kredisi | %25 | Rıza varsa |
| Ek Hesap (KMH) | %25 | Maaşa blokaj konulabilir |
Emekli kredi sözleşmesini iptal ettirerek kesinti oranını düşürme hakkına sahiptir.
Maaş Hesabına Blokaj Konulabilir mi?
Bazı bankalar, borç gecikmesi durumunda emekli maaş hesabına blokaj koyar.
Ancak bu uygulama kanuna aykırıdır çünkü emekli maaşı özel koruma altındadır.
Yargıtay 13. HD 2020/1042 sayılı kararına göre:
“Banka, emekli maaş hesabındaki parayı bloke edemez. Bloke, emeklinin rızası olmadan uygulanamaz.”
Blokaj Kaldırma Yöntemi
- Bankaya yazılı blokaj kaldırma dilekçesi verilir.
- Banka ret verirse, CİMER üzerinden şikayet oluşturulur.
- Gerekirse Tüketici Hakem Heyeti’ne başvuru yapılır.
Banka Emekli Maaşına El Koyarsa Ne Yapılmalı?
Eğer banka, emekli maaşının tamamına el koyduysa yapılması gereken adımlar şöyledir:
Adım Adım Hukuki Süreç
| Adım | Açıklama |
|---|---|
| 1 | Bankaya yazılı dilekçe ile kesintinin iadesini talep edin |
| 2 | 7 gün içinde yanıt verilmezse CİMER’e başvurun |
| 3 | SGK İl Müdürlüğü’ne dilekçe gönderin |
| 4 | Tüketici Mahkemesi’ne başvuru yapın |
| 5 | Gerekirse icra müdürlüğüne itiraz edin |
Emekli maaşının tamamını kesen bankalar, hukuka aykırı işlem yapmış olur ve iade ile cezai sorumluluk doğar.
SGK ve Banka Arasındaki Fark
Birçok vatandaş, SGK’nın mı yoksa bankanın mı maaştan kesinti yapabileceğini karıştırır.
Bu iki kurumun yetkisi birbirinden farklıdır.
| Kurum | Yetkili Olduğu Durum | Yasal Dayanak |
|---|---|---|
| SGK | Hatalı ödemelerin tahsili | 5510 sayılı Kanun madde 96 |
| Banka | Kredi sözleşmesine dayalı kesinti | Bankacılık Kanunu madde 48 |
| İcra Dairesi | Mahkeme kararı ile haciz | İİK madde 83 |
SGK yalnızca kendi hatalı ödemesini tahsil edebilir, banka ise emeklinin rızasıyla kesinti yapabilir.
SGK Emekli Maaş Kesintisi Ne Zaman Yapabilir?
SGK, bazı özel durumlarda kendi yaptığı fazla ödemeleri veya hatalı işlemleri geri almak için kesinti yapabilir.
SGK’nın Maaş Kesintisi Yapabildiği Durumlar
| Neden | Açıklama |
|---|---|
| Fazla veya hatalı ödeme | Sistem hatasıyla fazla ödeme yapılmışsa |
| İki maaşın aynı anda alınması | Çakışma varsa geri alınır |
| Ölü emeklinin maaşının çekilmesi | Mirasçılardan tahsil edilir |
| Sahte sigorta tespiti | Geri ödeme talebi yapılır |
| SGK borcu | 6183 sayılı kanun kapsamında tahsil edilir |
Emekli Maaşı Bloke Olduysa Nasıl Açtırılır?
Bloke, genellikle kredi borcunun ödenmemesi veya icra dosyası nedeniyle olur.
Ancak emekli maaşı hesabındaki paraya bloke konulması yasaktır.
Bloke Kaldırmak İçin İzlenecek Yol
- Banka şubesine gidip “Maaş Hesabı Blokaj Kaldırma Dilekçesi” verin.
- Cevap alınamazsa CİMER’e başvurun.
- Son çare olarak Tüketici Hakem Heyeti’ne gidin.
2024 yılında verilen yargı kararlarında, emekli maaşına konulan her türlü blokajın kaldırılması yönünde çok sayıda emsal karar mevcuttur.
Yargıtay Kararları ile Emekli Maaşlarının Korunması
Yargıtay ve Danıştay kararları, emekli maaşlarının sadece kanuni istisnalarda kesilebileceğini açıkça belirtmiştir.
Emsal Karar Tablosu
| Mahkeme | Karar No | Özet |
|---|---|---|
| Yargıtay 13. HD | 2021/1798 | Emekli maaşı rıza olmadan haczedilemez |
| Yargıtay 12. HD | 2019/3287 | Maaş hesabına bloke konulamaz |
| Danıştay 10. Daire | 2020/1165 | SGK fazla ödeme dışında kesinti yapamaz |
| Anayasa Mahkemesi | 2018/78 | Emekli maaşları temel yaşam hakkıdır |
| Yargıtay 3. HD | 2022/295 | Banka sözleşmesi rızasız geçersizdir |
Banka Emekli Maaşının Tamamını Kesemez
Sonuç olarak;
- Banka, emekli maaşının tamamına el koyamaz.
- Yalnızca emeklinin açık rızası varsa sınırlı kesinti yapabilir.
- Nafaka borcu dışındaki hiçbir borç için maaşın tamamına haciz uygulanamaz.
- Emekli maaşı kanunla koruma altındadır ve bloke edilemez.
- Banka, yasaya aykırı kesinti yaparsa emekli geri ödeme ve tazminat talep edebilir.
Sıkça Sorulan Sorular
1. Banka emekli maaşının tamamına el koyabilir mi?
Hayır. Yasal olarak sadece %25 oranında kesinti yapılabilir.
2. Emekli maaşıma haciz geldi, ne yapabilirim?
İcra müdürlüğüne dilekçe vererek maaş haczinin kaldırılmasını talep edebilirsiniz.
3. Nafaka borcu için maaşın tamamı kesilebilir mi?
Evet. Nafaka borçları SGK koruması dışındadır.
4. Emekli maaşı hesabına bloke konulabilir mi?
Hayır. Banka maaş hesabına bloke koyamaz; yargı kararıyla kaldırılır.
5. Emekli kredi çekerken maaş kesintisine izin vermezse ne olur?
Banka kredi vermez, ancak izin verirse kesinti oranı en fazla %25 olur.
